Stefan Makuch "Czarny"

Z tygodnia na tydzień dzięki blogowi Wokół Wykusu udaje mi się nawiązać kontakt z nowymi rodzinami żołnierzy "Ponurego" i "Nurta". Słownik biograficzny rośnie w hasła. Część z nich co pewien czas publikuję na blogu. Ostateczne wersje mam nadzieję, że już niebawem ujrzą światło w tradycyjnej pachnącej farbą drukarską wersji. Tymczasem dzisiaj chciałbym opowiedzieć Państwu o kolejnym młodym żołnierzu, który zginął walcząc o niepodległość naszego kraju.

Kapral Stefan Makuch „Czarny” urodził się 17 lipca (lub sierpnia) 1921 r. w Bawarii (obecnie dzielnica Końskich) w rodzinie Franciszka i Genowefy z d. Jakubowskiej. Jego ojciec był murarzem.
Stefan miał pięcioro rodzeństwa: Józefa, Annę, Jana oraz Zygmunta i Wiktora. W 1935 r. ukończył siedmioklasową Publiczną Szkołę Powszechną w Końskich. W czasie okupacji (na pewno w 1942 r.) pracował w warsztacie mechanicznym Prastal w Końskich. Angażował się jednocześnie w działalność miejscowej placówki ZWZ–AK.
 
W lutym 1943 r. grupa dywersyjna pod dowództwem Stefana Makucha „Czarnego” napadła na bank w Końskich i skradła pieniądze (niestety na ten temat dotychczas nie udało odnaleźć się dokładniejszych informacji).
 
Na początku 1943 r. w Obwodzie AK Końskie zorganizowany został oficjalny kurs z zakresu pomocy medycznej w ramach niemieckiej obrony przeciwlotniczej pod kierownictwem lek. Stanisława Zamłyńskiego. Jednocześnie powołano konspiracyjny Zastępczy Kurs Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty. Egzamin odbył się 4 lipca. Znajdowali się na nim dwaj przedstawiciele Komendy Obwodu AK Końskie. Jednym z nich był szef Referatu III (operacyjno-wyszkoleniowego) ppor. Eugeniusz Prokopczuk „Sen”. Po zdanym egzaminie, do stopnia kaprala awansowani zostali: Władysław Bańbura „Bańka”, Tadeusz Chmielowski „Klon”, Jerzy Czerwiński „Grey”, Tadeusz Drapiński „Dębicz”, Stanisław Janiszewski „Dewajtis”, Tadeusz Jencz „Ksiądz”, Lucjan Kotulski „Ikar”, Stanisław Krajewski „Tygrys”, Marian Łyczkowski „Sternik”, Stefan Makuch „Czarny”, Bogusław Modzerowski „Kula”, Stanisław Tomczak „Zych”, Józef Kazimierz Wroniszewski „Okoń”, Mieczysław Zasada „Eryk”. W tym samym czasie, dodatkowo, szkołę podchorążych ukończyli ze stopniem kaprala podchorążego: Kazimierz Chojniarz „Walcz”, Bogumił Kacperski „Malina”, Stanisław Kołodziejczyk „Bandera” oraz Jan Wroniszewski „Znicz”.
 
Po „wsypie” w dniu 12 lipca 1943 r. siedziby koneckiej dywersji w domu Tadeusza Chmielowskiego „Klona” i Tadeusza Jencza „Księdza”, powstał leśny Oddział Dywersji Bojowej Komendy Obwodu AK Końskie. Dowódcą został kpr. pchor. Kazimierz Chojniarz „Wacek”, zastępcą – kpr. Tadeusz Jencz „Ksiądz”, „Allan” (zmienił wówczas pseudonim). Faktycznie dowodził oddziałem jednak „Allan”. Funkcje dowódców drużyn objęli kpr. Lucjan Kotulski „Ikar”, „Paweł” i kpr. Mieczysław Zasada „Eryk”, „Wrzos”. W drużynie „Pawła” sekcyjnymi zostali kpr. Tadeusz Chmielowski „Bartek” (również zmienił pseudonim) i kpr. Bogusław Modzerowski „Szczerba”. U „Wrzosa” funkcje sekcyjnych pełnili strz. Jerzy Czerwiński „Grey” i kpr. Stefan Makuch „Czarny”.
 
Po akcji na pociąg na stacji w Wąsoszy, oddział kpr. Tadeusza Jencza wszedł w skład II Zgrupowania jako 3 pluton „konecki”. Jego struktura pozostała bez zmian do końca kampanii 1943 r. Z oddziałem tym przeszedł cały szlak bojowy aż do rozejścia się na zimę.
 
Po przejściu na zimowe meliny, co najmniej od listopada 1943 r. Stefan Makuch działając ponownie w miejskiej konspiracji otrzymał zadanie zebrania informacji o Kreislandwirtrze Eduardzie Fittingu, rezydującym w majątku „Pod Setką” w Modliszewicach. Rodzinny dom „Czarnego” był na koneckiej Bawarii, co uwierzytelniało jego pobyt w tym rejonie. Makuch gromadził informacje na temat codziennego rozkładu zajęć, zwyczajów, tras, którymi poruszał się Niemiec. Uzyskane dane przekazywane były do Referatu II (wywiadu) Komendy Obwodu AK Końskie.

   

Zginął 12 lutego (według rodziny – 25 lutego) 1944 r. w walce z Niemcami podczas próby zdobycia Liegenschaftu w Borkowicach (możliwe, że został ciężko ranny podczas akcji, a zmarł dwa tygodnie później). Pochowany został na cmentarzu parafialnym w Końskich. Za wojenne zasługi został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Walecznych.

dr Marek Jedynak