Ojcowska przyjaźń Zygmunta Kiepasa "Krzyka" i Sergiusza Paplińskiego "Kawki"

Sergiusz Papliński
w dzieciństwie

Wielu z nas – potomków żołnierzy Armii Krajowej, którzy walczyli w oddziale Antoniego Hedy „Szarego” i Zygmunta Kiepasa „Krzyka” – rozmawiając dziś z Sergiuszem Paplińskim „Kawką” zwykle słyszy od Niego słowa: „Ooooo miałeś przodka w naszym oddziale! To My jesteśmy rodzinka!”. O niektórych ze swoich dowódców i przełożonych z partyzantki zwykł mawiać: „Był moim przyjacielem, był dla mnie jak Ojciec”. Pomimo tego, iż Sergiusz w dzieciństwie stracił swojego tatę, to dziś śmiało może powiedzieć, że ojcowską troską obdarzyło go wielu, m.in. Antoni Heda „Szary”, Zygmunt Kiepas „Krzyk”, Ludwik Wiechuła „Jeleń”, Franciszek Sławiński „Szczodry”. 

      

Sergiusz Papliński „Kawka” urodził się 9 września 1927 r. w Radomiu. Podczas II wojny światowej był konspiratorem i partyzantem w szeregach AK, a po wojnie – więźniem radomskiego aresztu, żołnierzem Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Został emigrantem, spadochroniarzem, a także artystą malarzem. Obecnie jest ostatnim żyjącym „żołnierzem wyklętym” w Wielkiej Brytanii.

Pozdrówcie... ukochaną Warszawę?

Por. Jan Piwnik "Ponury"
(zbiory Kwatery mjr. "Ponurego"
w Janowicach)

W czerwcu 1944 r. por. Jan Piwnik "Ponury", dowodzący wówczas Zgrupowaniem AK "Zachód" (przekształconym z VII batalionu 77 Pułku Piechoty AK), rozpoczął realizację operacji krypt. „Burza” na podległym mu terenie w Okręgu Nowogródzkim AK. Pierwsze akcje polegały na rozbijaniu niemieckich Stützpunktów - silnie uzbrojonych strażnic granicznych.

  

W dniu 8 czerwca rozbito jeden z takich obiektów w Jachnowiczach, natomiast 16 czerwca  1944 r. zaplanowano atak na punkt oporu w miejscowości Bohdany nieopodal Jewłaszy. Główne natarcie miała przeprowadzić 2 kompania, a pozostałe pododdziały miały ubezpieczać kierunki potencjalnego zagrożenia ze strony odwodów niemieckich.

Pogrzeb mjr. "Nurta" z perspektywy 26 lat

Harcerze z 22 TDH
(fot. Iwona Gorol)

26 lat temu, 11 czerwca 1994 r. u stóp kapliczki Matki Bożej Bolesnej na Wykusie spoczęły prochy mjr. cc. Eugeniusza Kaszyńskiego "Nurta". Jego ostatnią wolą było powrócić do niepodległej Polski i zostać pochowanym na Wykusie, w miejscu partyzanckich spotkań.

  

Wspominając to ważne dla Środowiska Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich AK "Ponury"-"Nurt" wydarzenie, oddajmy głos młodszym uczestnikom uroczystości pogrzebowych. Wszak to kombatanci już w pierwszej połowie lat osiemdziesiątych XX w. zwrócili się do najmłodszych - do harcerzy, by to oni przejęli pałeczkę w sztafecie pokoleń. I tak zostało. 

  

Zapoznajmy się zatem ze wspomnieniami druhny Iwony Gorol, wówczas drużynowej 22 Turystycznej Drużyny Harcerskiej w Modliborzycach.

Dziennik "Staszka" w pdf

Rok temu tradycyjną premierę miały przygotowane przeze mnie do druku wspomnienia pt. Dziennik „Staszka”. Zapiski st. strz. z cenz. Stanisława Wolffa, żołnierza Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury” (15 czerwca – 11 października 1943 r.), wstęp i opracowanie Marek Jedynak, Instytut Pamięci Narodowej, Muzeum Narodowe w Kielcach, Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Witolda Gombrowicza w Kielcach, Kielce-Warszawa 2019.

   

Dziennik „Staszka” to autentyczny zapis wydarzeń z okresu kilku miesięcy (od czerwca do października 1943 r.) służby młodego człowieka w szeregach Armii Krajowej, w owianych sławą Zgrupowaniach Partyzanckich AK „Ponury”. Dwa zeszyty zapisków odnalezione zostały przez Niemców w plecaku Autora, poległego 14 października 1943 r. Przetłumaczone na język niemiecki, przetrwały II wojnę światową. Odnalezione po latach i ponownie przetłumaczone na język polski, w niezwykły i dotychczas nieznany sposób ukazują szlak bojowy oddziałów Armii Krajowej w Górach Świętokrzyskich.

Prymas Stefan Wyszyński i jego związki z Armią Krajową

Po raz kolejny pandemia odciska piętno na nauce. Pisząc artykuł nie spodziewałem się, że nie dojdzie do planowanej na początek czerwca beatyfikacji Prymasa Polski ks. kard. Stefana Wyszyńskiego. Uroczystość odłożona została na "po pandemii". Bez zmian w planach wydawniczych Instytutu Pamięci Narodowej bez zmian ukazał się jednak "Biuletyn IPN" w całości poświęcony sylwetce "Prymasa Tysiąclecia".

  

W czerwcowym numerze "Biuletynu IPN" znalazł się także mój artykuł poświęcony związkom ks. kard. Stefana Wyszyńskiego z Armią Krajową i ruchem kombatanckim, który rozwinął się pod Jego skrzydłami w latach siedemdziesiątych XX w.

Czasopismo dostępne jest w niemal każdej placówce Poczty Polskiej oraz w salonach sieci EMPiK. Gorąco zachęcam do lektury.

Wokół Wykusu na YouTube

Już w najbliższą sobotę wielu Czytelników bloga Wokół Wykusu spotka się na Wykusie w sercu Puszczy Świętokrzyskiej. W tym roku oficjalne uroczystości odbędą się 12-13 września 2020 r. (więcej informacji i program tutaj).

  

Niecodzienny program obchodów czerwcowych, wymuszony pandemią Covid-19, pozwala na spokojny przyjazd na Wykus. Skłania także do dłuższych spacerów i odwiedzin miejsc pamięci w Lasach Siekierzyńskich. Wychodząc naprzeciw tej propozycji, dodatkowo zapraszam do zapoznania się z historią tamtejszych wojennych mogił.

  

Na kanale Wokół Wykusu na YouTube przedstawiam pierwsze sześć odcinków z cyklu "Śladami walk Armii Krajowej". W kolejnych podcastach opowiadam o pomnikach i losach żołnierzy Zgrupowań Partyzanckich AK "Ponury" oraz oddziału ochrony radiostacji ppor. Jana Kosińskiego "Inspektora Jacka". 

Gazeta wykusowa po raz 25

W czerwcu 1996 r. po raz pierwszy ukazała się jednodniówka "Wykus". Od tamtej pory wykusowa gazeta nieprzerwanie towarzyszy nam podczas uroczystości w kolejne rocznice śmierci płk. cc. Jana Piwnika "Ponurego" na Wykusie i w Wąchocku.

  

Od początku na łamach jednodniówki można było przeczytać o wydarzeniach i ludziach związanych ze Środowiskiem Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich AK "Ponury"-"Nurt". Z biegiem lat ubywało weteranów. Pozostaje jednak stałe, szerokie grono sympatyków historii Armii Krajowej i ruchu kombatanckiego. Naturalnie także profil gazety w pewnym stopniu uległ modyfikacji. 

Bez względu jednak na numer gazety, zawsze tworzyli ją uczestnicy wykusowych spotkań - my wszyscy, którzy na Wykus przybywamy od lat. I to jest w tym wszystkim najciekawsze, najlepsze! Do tego dołożyć trzeba redakcję, której stałym filarem od początku jest tandem hm. Roman Wróbel (historyk) oraz phm. Miłosz Trukawka (właściciel znakomitego wydawnictwa Impresje.net). W ostatnich latach ich pracę uzupełniają sekretarz redakcji dr Marek Jedynak (historyk), a pieczę korektorską nad całością pełni Katarzyna Ślusarz (filolog polski). 

I w tym miejscu należy serdecznie podziękować i wymienić "kilka" nazwisk osób, które wspierały swoimi działaniami i swoimi artykułami gazetę "Wykus" przez ćwierć wieku. Oto Oni/Wy/Autorzy:

Zmarł ks. Czesław Wala

Ks. Czesław Wala
(fot. Piotr Życieński, IPN)

Odchodzą od nas kolejni świadkowie. Jak podał  serwis Instytutu Pamięci Narodowej, "31 maja 2020 r. w Rudniku nad Sanem zmarł w wieku 84 lat ks. infułat Czesław Wala, twórca i budowniczy sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w Kałkowie-Godowie. W 2009 r. uhonorowany przez IPN nagrodą Kustosz Pamięci Narodowej, przyznawaną za szczególnie aktywny udział w upamiętnianiu historii Narodu Polskiego w latach 1939–1989". 

Wspominając śp. ks. Czesława Walę należy dodać, że był również wielkim orędownikiem działalności Środowiska Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich AK "Ponury"-"Nurt". Jego współpraca ze środowiskiem zaczęła się już, gdy pełnił posługę wikariusza w parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Krynkach.