Naukowcy od "Ponurego" i "Nurta"

Przeglądając swoją pracę doktorską o Środowisku Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich AK "Ponury"-"Nurt" zauważyłem, że zabrakło mi w niej bardzo ważnego świadectwa. Mianowicie, nie opisałem dokładnie losów weteranów AK, którzy związali się nauką polską. Nadrobiłem już to niedopatrzenie, nanosząc stosowne poprawki w wersji przygotowywanej do druku*). Czytelników zaś zapraszam do zapoznania się z sylwetkami partyzantów, którzy po 1945 r. uzyskali stopnie naukowe.

   

Zenon Brzewski „Wilkołak” (d-ca drużyny 3 komp. I/2 pp Leg. AK) po powrocie z emigracji w Niemczech od 1946 r. organizował Filharmonię Warszawską. Jako wybitny wirtuoz skrzypiec wykładał jednocześnie na Akademii Muzycznej w Warszawie i Łodzi, uzyskując tytuł profesora zwyczajnego. Był honorowym członkiem Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków, wiceprezesem Zarządu Głównego i wieloletnim przewodniczącym Sekcji Pedagogów Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków.

 

Władysław Chachaj „Doktor Andrzej” (lekarz Zgrupowań i I/2 pp Leg. AK) od 1949 r. pracował w Klinice Chorób Wewnętrznych Akademii Medycznej we Wrocławiu. Specjalizował się chorobach wewnętrznych, alergologii i historii medycyny. Na drodze do awansów stała mu przynależność do AK. Pomimo wybitnych zdolności, musiał patrzeć jak jego uczniowie otrzymywali kolejne stopnie i tytuły naukowe. Swój tytuł profesora otrzymał dopiero w 1973 r., pod koniec kariery zawodowej.

  

Zdzisław Mameła „Grom” (Zgrupowania) już w październiku 1945 r. podjął studia na kierunku farmacja na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Tytuł magistra obronił dopiero w 1951 r. Po niemal 20 latach pracy na stanowiskach kierowniczych w aptekach w całej Polsce, w 1969 r. przeprowadził się na stałe do Torunia, gdzie w latach siedemdziesiątych obronił pracę doktorską na temat historii aptek toruńskich. Dalsze badania naukowe związał z historią polskiego aptekarstwa i farmacji (m.in. weryfikował autentyczność receptur Mikołaja Kopernika). 

   

Wanda Pomianowska „Warta” (łączniczka Zgrupowań) w pierwszych latach po zakończeniu wojny przeprowadziła się do Warszawy, gdzie podjęła przerwane w 1939 r. studia na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1950–1954 była asystentką prof. Witolda Doroszewskiego w Katedrze Języka Polskiego UW. W 1960 r. obroniła pracę doktorską, a w 1970 r. – habilitację w zakresie filologii polskiej i słowiańskiej. Jednocześnie w latach 1954–1973 pracowała jako adiunkt w Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Przedmiotem jej badań były gwary, nie tylko z obszaru Polski, ale również z terenu byłej Jugosławii. W 1968 r. przeszła na wcześniejszą emeryturę. W czerwcu 1972 r. otrzymała stopień docenta w Instytucie Badań Literackich PAN. Od początku lat siedemdziesiątych do 1982 r. pracowała jako nauczyciel akademicki w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Kielcach, prowadząc jednocześnie badania nad gwarą regionu świętokrzyskiego. Udokumentowała i spopularyzowała twórczość ludowych poetek Katarzyny Zaborowskiej i Marii Cedro-Biskupowej. Po przerwie wymuszonej działalnością polityczną i społeczną, do czynnej pracy naukowej powróciła w 1990 r., wiążąc się z Instytutem Słowianoznawstwa PAN.

Józefa Stefanowska-Rybus „Poranek” (łączniczka w plutonie ochronnym komendanta Zgrupowań) w 1946 r. wyjechała do Łodzi, gdzie podjęła pracę i studia na Akademii Medycznej. W 1951 r. ukończyła studia magisterskie, a około 1956 r. uzyskała tytuł doktora nauk medycznych. Pracowała jako lekarz anestezjolog w zespole doc. Mieczysława Justyny, tworząc podstawy nowoczesnej anestezjologii. Przez kilkadziesiąt lat szkoliła łódzkich anestezjologów.

  

Zdzisław Witebski „Poraj” (d-ca Placówki AK Pawłów; d-ca plutonu i z-ca d-cy 3 komp. I/2 pp Leg. AK) po zakończeniu wojny podjął naukę na Wydziale Budownictwa Politechniki Warszawskiej. Po studiach doszedł do stanowiska dyrektora departamentu w Ministerstwie Budownictwa. Wreszcie został wicedyrektorem Instytutu Budownictwa, Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa w Warszawie. W placówce tej obronił doktorat, następnie habilitował się i został profesorem nadzwyczajnym.

 

Starałem się przeanalizować biogramy wszystkich 600 żołnierzy, którzy dożyli zakończenia działań wojennych. Mam nadzieję, że nie przeoczyłem żadnej postaci, która powinna znaleźć się w tym newsie. Jeżeli jednak o kimś zapomniałem, proszę o kontakt via e-mail.

 

 

___________________________

*) Planowany termin wydania - czerwiec 2013 r., w 70. rocznicę działalności Zgrupowań Partyzanckich AK "Ponury".

Wybrana bibliografia 

[b.a.], Słowo o Poraju, „Biuletyn Informacyjny ZG ŚZŻAK” 1994, nr 11 (55), s. 3.

Maciągowski M., „Poranek” od „Ponurego”, „Echo Dnia” 2009, nr 266, s. 7.
Małolepszy J., Władysław Chachaj [w:] Uczeni wrocławscy, t. 2, (1974–1994), red. J. Trzynadlowski, Wrocław 1994, s. 171–173.

Pogłódek T., Wanda Pomianowska. Moje wspomnienia, mps, Starachowice 2005, ze zb. autora.

Śmietanka-Kruszelnicki R., Pomianowska Wanda Salomea [w:] Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976–1989, t. 1, red. M. Łątkowska i inni, Warszawa 2010, s. 357.