Komisja Historii Kobiet w Walce o Niepodległość

Podczas jednej z moich ubiegłorocznych wizyt w Archiwum Akt Nowych w Warszawie miałem okazję bliżej zapoznać się ze zbiorami Komisji Historii Kobiet w Walce o Niepodległość, która ma swoją siedzibę przy AAN od 2001 r.

     

Nim napiszę o dokumentach, należy i warto powiedzieć, że Komisja powstała w 1969 r. z inicjatywy płk/gen. bryg. Marii Wittek, Komendantki Wojskowej Służby Kobiet KG AK. Pani Generał skupiła wokół swojej osoby grono oddanych badaczek i badaczy, którzy przez kilkadziesiąt lat gromadzili dokumenty do dziejów - jak sama nazwa wskazuje - kobiet w walce o Niepodległość (szerzej i ciekawie o historii Komisji można przeczytać na stronie AAN). Za swoją działalność Komisja w 2003 r. otrzymała nagrodę Kustosza Pamięci Narodowej.
   

Wymiernym efektem dotychczasowych działań zespołu był wydany w 1988 r. Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939-1945. Poległe i zmarłe w okresie okupacji niemieckiej, pod red. Hanny Michalskiej, Marii Stopień, Bożeny Tazbir-Tomaszewskiej, Wandy Turkowskiej i Wacławy Zastockiej. W słowniku znalazły się również (w oparciu o zbiory Komisji) biogramy kobiet związanych z oddziałami AK "Ponurego" i "Nurta":

• Halina Marta Łopacińska "Łotyszka"
• Marchewka z d. Adamska Emilia Maria "Emilia"
• Snopkówna Jadwiga "Dziunia"
• Snopkówna Maria "Mery"
• Ludmiła Bożena Stefanowska "Zjawa"
• Grażyna Maria Śniadecka "Grażyna", "Marta"

   

Obecnie Komisja przygotowuje II tom słownika. Stąd też i moja wizyta w tym interesującym miejscu. Po całodziennej kwerendzie udało się w katalogach kartkowych odnaleźć nazwiska kobiet, które przeżyły II wojnę światową i z różnych powodów zostały przypisane przez członkinie Komisji do "Kedywu" Okręgu Radomsko-Kieleckiego AK, Zgrupowań Partyzanckich AK "Ponury" i I batalionu 2 pp Leg. AK "Nurta". Zamierzam w najbliższym czasie przyjrzeć się dokładniej ich życiorysom i przygotować do II tomu jak największą liczbę biogramów. Poniżej podaję nazwiska odnalezionych pań:

gen. bryg. Maria Wittek

• Baworowska Maria
• Ceglarska Wanda
• Chachaj z d. Nawratil Edyta "Baśka"
• Czerwińska z d. Czaczkowska Danuta "Szarotka"
• Czerwonka z d. Bratkowska Janina "Janka"
• Dankowska Regina
• Dąbrowska Halina
• Gola z d. Detka Helena "Krysia"
• Gołębiowska Krystyna "Krysia"
• Grudzińska z d. Jacuńska Anna Maria "Zenka"
• Hebdowska-Popek Leokadia "Aida"
• Kazimierska Maria "Marysia"
• Kielasińska Grażyna
• Kowalska z d. Dubiska Maria "Maryla"
• Kozłowska Jadwiga "Wiśka"
• Krogulec z d. Starosz Maria "Marta"
• Lubowicka z d. Mirecka Anna "Hanka", "Barbara"
• Materek Irena
• Materek Wacława
• Mirowska Maria "Marylka", "Maryna"
• Mokrzycka Zofia "Angielka"
• NN "Zorza"
• Osiecka
• Pałac z d. Prusator Eliza "Ela", "Lucyna"
• Pałysiewicz-Kazimierska Maria "Marysia"
• Pomianowska Wanda Salomea "Warta"
• Pytlakowska Anna "Baśka"
• Rachtan z d. Witebska Krystyna Maria "Justyna", "Jaskier"
• Skalska Zofia "Zosia"
• Słoniewska Wanda
• Sojecka z d. Ostachowska Hanna "Ewa"
• Stambuldzys Matylda "Matylda"
• Starosz Anna "Antena"
• Stefanowska-Rybus z d. Wasilewska Józefa "Poranek"
• Stępień Janina "Lala"
• Świderska z d. Stankiewicz Łucja "Karolina"
• Witecka z d. Olbrycht Krystyna "Przekora"
• Wójcik Zofia
• Zajączkowska z d. Wieczorek Leokadia "Loda"
• Żelazko Henryka "Emilia"

Jeżeli ktoś z Państwa dysponuje informacjami na temat wyżej wymienionych sanitariuszek, łączniczek, czy "skrzynkarek", proszę o kontakt via e-mail. Każda, choć najdrobniejsza, wiadomość będzie ważna. Jak widać, pracy jest bardzo dużo, a do końca roku zostało już 10 miesięcy.

PS.

Zazwyczaj tekstów nie wzbogacam taką liczbą fotografii. Tym razem zrobiłem to specjalnie, chcąc Państwu pokazać jak wyglądają zakamarki jednego z największych archiwów w Polsce - Archiwum Akt Nowych.