Zapisy terroru

Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego zaprasza na premierę publikacji w internetowym portalu „Zapisy Terroru” pierwszych pięciuset zeznań świadków z czasów okupacji niemieckiej z Kielc i Kielecczyzny.
 
Konferencja prasowa z udziałem Podsekretarz Stanu w MKiDN dr hab. Magdaleny Gawin, władz lokalnych i przedstawicieli Ośrodka odbędzie się we wtorek 20 czerwca o godzinie 12:30 w Muzeum Narodowym w Kielcach (pl. Zamkowy 1). Jest to jeden z elementów dwudniowego wydarzenia (20 czerwca i 1 lipca), przybliżającego Kielczanom historię związaną z terrorem, jaki miał miejsce na ziemi świętokrzyskiej w XX wieku.

Kielecczyzna to pierwsze miejsce poza Warszawą, do którego Ośrodek dociera ze swoim głównym projektem. „Zapisy Terroru” to internetowa, polsko-angielska baza świadectw, zawierająca relacje obywateli polskich, którzy podczas II wojny światowej doświadczyli cierpienia ze strony dwóch totalitaryzmów: niemieckiego i sowieckiego. Zaprezentowane podczas konferencji zeznania były składane po wojnie przez cywilów – świadków wydarzeń – przed Główną Komisją Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce. Z relacji wyłania się poruszający obraz okupacji niemieckiej na Kielecczyźnie, złożony z indywidualnych historii ofiar i świadków niemieckiego terroru.

Ten region to swoiste laboratorium niemieckiej polityki okupacyjnej w Polsce – miejsce, w którym różne aspekty bezwzględnej ideologii i jej brutalnej realizacji występowały równocześnie i nakładały się na siebie. Zagłada Żydów, eksterminacja polskich elit i inteligencji, pacyfikacja wsi, plan germanizacji i kolonizacji ziemi, walka z polskim podziemiem – zjawiska te rozpatruje się często w oderwaniu od siebie, a składają się one przecież na szerszy obraz niemieckiej polityki, wymierzonej w obywateli zniszczonej II Rzeczypospolitej – państwa, po którym wszelki ślad miał zaginąć. Historia getta kieleckiego i jego likwidacji pokazuje, że w wyniku Holocaustu śmierć poniosło wielu przedstawicieli lokalnych elit społecznych, gospodarczych i intelektualnych. Akcja AB, której najtragiczniejszy akord wybrzmiał w Kielcach przed 77 laty – 12 czerwca 1940 roku na terenie miejscowego stadionu Niemcy rozstrzelali 63 Polaków – łączyła w sobie nazistowską inżynierię społeczną z intencją eliminacji polskiego przywództwa politycznego. Pacyfikując kielecką prowincję, Niemcy konsekwentnie stosowali reguły odpowiedzialności zbiorowej, paląc niekiedy całe wsie i mordując mieszkańców, jak to miało miejsce w Michniowie w lipcu 1943 roku. Walka z żołnierzami mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala”, a potem z oddziałami Polski Podziemnej, wyraźnie szła tu w parze z intencją przygotowania Kielecczyzny pod przyszłą niemiecką kolonizację.

Spojrzenie mikrohistoryczne, skupienie uwagi na pojedynczych biografiach oraz na losach każdego miasta, miasteczka i wsi jest podstawą do wyciągania syntetycznych wniosków. Całościowe ujęcie okupacji niemieckiej w Polsce musi uwzględniać rozmaite doświadczenia: wsi i miasta, Generalnego Gubernatorstwa i terenów wcielonych do III Rzeszy, etnicznych Polaków i etnicznych Żydów. Wówczas dopiero wyłania się z niego pełen obraz niemieckiej totalitarnej polityki wobec Polski, także w jej wymiarze ludobójczym.

Dwa dni wydarzeń:

Pierwszego dnia, 20 czerwca 2017 r., w Muzeum Narodowym w Kielcach poza konferencją prasową odbędą się także wykład i warsztaty, prowadzone równolegle dla nauczycieli historii i uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Podczas nich pracownicy Ośrodka przedstawią możliwości wykorzystania materiałów zgromadzonych w „Zapisach Terroru” w działaniach edukacyjnych.

Już 1 lipca 2017 r. na Wzgórzu Zamkowym mieszkańcy będą mogli wziąć udział m.in. w spacerach tematycznych po miejscach niemieckiego terroru, projekcji filmów połączonych z dyskusją o wydarzeniach na Kielecczyźnie z czasów okupacji oraz koncercie Anny Brody z zespołem. Ponadto przez cały czas trwania wydarzenia w namiocie Ośrodka będą do dyspozycji stanowiska komputerowe umożliwiające poruszanie się po portalu ZapisyTerroru.pl i wyszukanie zeznań krewnych bądź znajomych przy pomocy organizatorów. Na stoisku, w ramach akcji „Podziel się pamięcią”, będzie możliwość przekazania rodzinnych dokumentów (zdjęć, pamiętników etc.) – świadków terroru i okupacji. Przewidziane są także atrakcje dla najmłodszych.

Szczegółowy program już wkrótce.