Jan Piwnik jako oficer PSZ na Zachodzie (fot. ze zbiorów Mieczysława Sokołowskiego) | \ |
Dzieciństwo i młodość
- W niektórych źródłach podawana jest data 19 sierpnia 1912 r. jako dzień urodzenia Piwnika. Błąd wziął się z niewłaściwego odczytania raptularza parafialnego znajdującego się w parafii w Mominie, w którym pod pozycją 109 został wpisany Jan Piwnik. W owym raptularzu podane są daty 19 sierpnia oraz 1 września. Jednakże chodzi tu nie o datę narodzin, tylko dzień sporządzenia aktu urodzenia. Data 19 sierpnia podana jest według kalendarza juliańskiego – pamiętajmy, że Janowice znajdowały się w zaborze rosyjskim. Natomiast data 1 września według kalendarza gregoriańskiego. W zaborze rosyjskim stosowano podwójne datowanie w tego typu dokumentach. W akcie urodzenia Jana Piwnika wskazane jest, że akt urodzenia został wystawiony 1 września (19 sierpnia), a Jan Piwnik urodził się według naszego kalendarza 31 sierpnia, a gdyby to rozpatrywać według obowiązującego w Rosji 18 sierpnia.
- Kolejną nieścisłą informacją jest rzekome prześladowanie Piwnika przez rówieśników w Gimnazjum im. Joachima Chreptowicza w Ostrowcu Świętokrzyskim za chłopskie pochodzenie. Jak podkreślił w rozmowie ze mną jego gimnazjalny kolega śp. mecenas Witold Zapałowski (jeden z nestorów polskiej adwokatury), Piwnik nie tylko nie był szykanowany w szkole, ale był jednym z bardziej lubianych i wesołych chłopców. Udzielał się w tym czasie w harcerstwie oraz organizacji „Bratnia Pomoc”, która pomagała biedniejszym lub mającym problemy w nauce uczniom.
Służba w Policji Państwowej i internowanie na Węgrzech
- Piwnik nie ukończył szkoły oficerów Policji Państwowej w Mostach Wielkich w województwie lwowskim. Rzeczywiście, w 1934 r. uczęszczał do uczelni policyjnej w tej miejscowości, ale kształcącej szeregowych funkcjonariuszy. Natomiast szkołę dla oficerów PP ukończył w 1938 roku w Warszawie.
- Stopień aspiranta PP (pierwszy ze stopni oficerskich w tym czasie) otrzymał dopiero po ukończeniu szkoły w Warszawie, a nie w Mostach Wielkich.
- Awans na podporucznika rezerwy artylerii otrzymał w 1935 r., a nie 1934 r.
- Nie jest prawdą, że Piwnik wraz z 3 kompanią Grupy Rezerwy Policyjnej z Golędzinowa podczas wojny obronnej 1939 r. cofał się ku granicy z Węgrami, aż ze Śląska. Kompania od 1 września wchodziła w skład szybkiej grupy zaporowej, która ochraniała przejścia przez Pilicę koło Nowego Miasta nad Pilicą, skąd po kilku dniach wycofała się do Warszawy i dalej ku granicy węgierskiej.
- 3 kompania nie walczyła z Niemcami podczas cofania się ku granicy węgierskiej.
- Kompania nie przekroczyła granicy z Węgrami 23 września 1939 r., ale jak wynika z dziennika prowadzonego przez kancelistę kompanii kpr. Mieczysława Zacharewicza już 21 września.
- Piwnik nie spędził kilku miesięcy w twierdzy w Budapeszcie, a następnie w obozie karnym w Jolsva za organizowanie ucieczek polskich żołnierzy z obozów internowania. Jak wynika z zapisków w jego osobistym kalendarzyku kieszonkowym, gdy dowiedział się, że ma zostać przeniesiony do twierdzy zasymulował ciężką chorobę brzucha i został skierowany do szpitala w Budapeszcie, skąd następnego dnia zbiegł.
- Do Francji przedostał się nie w listopadzie 1939 r., czy kwietniu 1940 r., tylko w lutym tegoż roku. Do Paryża przybył 19 lutego.
Francja i Wielka Brytania
- Piwnik nie brał udziału w kampanii francuskiej, bowiem jego jednostka 4. Dywizja Piechoty nie została w pełni sformowana i została ewakuowana drogą morską do Wielkiej Brytanii. - We Francji nie dowodził ani baterią, ani dywizjonem artylerii. Wchodził jedynie w skład 3 baterii I dywizjonu 4. pułku artylerii lekkiej.
- Poparcia w dokumentach personalnych Piwnika przechowywanych w Studium Polski Podziemnej w Londynie oraz Instytucie Polskim i Muzeum im. Gen. Sikorskiego w Londynie nie znajduje przekaz jakoby za udział w kampanii francuskiej został odznaczony Krzyżem Walecznych.
- Ewakuacja Piwnika do Wielkiej Brytanii odbyła się z Portu La Pallice koło La Rochelle, a nie któregoś z portów bretońskich.
- Pewnym uproszczeniem jest podawanie, że w Wielkiej Brytanii służył w 1. Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej. Kiedy brygada przyjęła tę nazwę (wcześniej była 4. Brygadą Kadrową Strzelców), on już niemal rok przebywał w okupowanej Polsce. Natomiast, kiedy 7 października 1941 r. został oficjalnie przeniesiony do Sztabu Naczelnego Wodza, jednostka nie była jeszcze formalnie nawet 1. Brygadą Spadochronową (oficjalny rozkaz wydano dwa dni później).
- Błędna jest także podawana niekiedy informacja, że Piwnik przeniósł się z 4. Brygady Kadrowej Strzelców do 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej. Wszak to nie były dwie odrębne jednostki.
- Podczas pobytu w Wielkiej Brytanii nie pełnił funkcji instruktora na żadnym z kursów dla przyszłych cichociemnych. Był jedynie ich uczestnikiem.
- Wylot do operacji „Ruction” (czasami błędnie podawane „Rucktion”), w ramach której został przerzucony na teren okupowanej Polski, nastąpił 7 listopada 1941 r. z lotniska Linton-on-Ouse koło Yorku, a nie Newmarket. To drugie nie było przystosowane do obsługi czterosilnikowych Halifaxów.
W konspiracji
- Piwnik nie poznał swej przyszłej żony Emilii Malessy „Marcysi” podczas lądowania na zrzutowisku „Ugór” koło Łyszkowic, tylko później podczas pracy w komórce odbioru zrzutów kryptonim „Syrena” Komendy Głównej ZWZ-AK.- To Piwnik, a nie jak niektórzy autorzy podają cichociemny kpt. Bolesław Kontrym „Żmudzin”, przygotował plan akcji rozbicia 18 stycznia 1943 r. więzienia w Pińsku.
- Podczas akcji w Pińsku Piwnik nie występował w mundurze esesmańskim. W mundur podoficera SS ubrany był tylko Zygmunt Sulima "Esesman" ("SS").
- Rozkaz odznaczeniowy za Pińsk, w którym m.in. mowa o przyznaniu Piwnikowi Orderu Wojennego Virtuti Militarii kl. V został wydany 3, a nie 8 lutego 1943 r. Natomiast wręczenie odznaczeń miało miejsce 13, a nie 8 lutego.
Partyzantka
- Piwnik nie dowodził na Kielecczyźnie Świętokrzyskimi Zgrupowaniami Partyzanckimi Armii Krajowej „Ponury”-„Nurt” tylko Zgrupowaniami Partyzanckimi Armii Krajowej „Ponury”. Ta pierwsza nazwa powstała po wojnie do określenia środowiska kombatanckiego skupiającego żołnierzy „Ponurego” i „Nurta”.- „Ponury” nie był odpowiedzialny za zlikwidowanie w styczniu 1944 r. członków PPR w Pardołowie na Kielecczyźnie. Dokonali tego żołnierze oddziału Pogotowia Akcji Specjalnych „Las 1” i „Las 2” Narodowych Sił Zbrojnych.
- Dowództwo nad VII batalionem 77 pułku piechoty AK w okręgu nowogródzkim objął na początku kwietnia, a nie 1 maja 1944 r. 1 maja zostało to jedynie ogłoszone w meldunku okresowym okręgu.
- W nowogródzkim Szczuczynie, którego nie udało się zdobyć VII bat. 77 pp. AK w kwietniu 1944 r. stacjonowało około 180, a nie 1000 Niemców.
- Stȕtzpunkt, podczas zdobywania którego poległ Piwnik, znajdował się nie w Jewłaszach, a w pobliskich Bohdanach.
- Piwnik nigdy nie miał stopnia kapitana, a awans do stopnia majora otrzymał dopiero pośmiertnie.
Zapewne nie są to wszystkie błędy występujące w tekstach dotyczących Jana Piwnika. Szczególnie dużo artykułów o tej tematyce powstaje z okazji wszelkiego rodzaju rocznic. Mam świadomość, że w moich pracach również zdarzają się pomyłki wynikające z braku wiedzy, bądź zwykłego roztargnienia. Irytuje mnie jednak gdy w opiniotwórczych mediach pojawiają się treści, których autorzy poprzestają na Wikipedii, jako podstawowym źródle wiedzy historycznej. Myślę, że „Ponuremu” należy się zdecydowanie więcej szacunku, a na pewno mniej błędów faktograficznych.
Jeżeli ktoś miałby ochotę stworzyć tekst poświęcony Piwnikowi, to polecam lekturę dostępnej bezpłatnie w Internecie książki, którą napisałem dwa lata temu wraz z Markiem Jedynakiem i Szczepanem Mrozem pt. „Pułkownik Jan Piwnik „Ponury”.
Książka dostępna on-line TUTAJ
Witam,
OdpowiedzUsuńczy znajdzie się na blogu krótki artykuł o życiorysie i śmierci niedawno zmarłej Gustawy Sala ps. Sarna z Janowic. Pani Sala była opiekunem Izby Pamięci Ponurego i osobą wielce zasłużoną, która przekazywała i podtrzymwała pamięć o Ponurym i jego żołnierzach.
Jaki będzie los Izby Pamięci po jej śmierci?